Leerkrachten over beeldend werken

Wat een heerlijke dag was het vandaag! Een prachtige studiedag van de onderwijs 3.0 scholen van Gelderveste die in het teken stond van het manifest: Ik de leraar. De bijzonder mooie ochtend stond in het teken van spreker Marcel van Herpen, die n.a.v. het manifest zijn verhalen vertelde. Alleen hierover zou ik al 5 blogs kunnen vullen!
De middag stond in het teken van de leerkrachten zelf. Er was ruimte voor het opdoen van ervaringen in de kabinetten en het atelier in het ICER in cultuurfabriek de Dru in Ulft. Naar aanleiding daarvan waren er gesprekken over “wie ben jij als leerkracht.”

Ik was gevraagd om in het atelier plaats te nemen als “aanjager” en het met de leerkrachten te hebben over wie ze zijn en de rol van het atelier en het beeldend onderwijs in de scholen.
De vraag “wie ben jij als leerkracht” heb ik in een opdracht gegoten. Verbeeld wat jij in je handen hebt en wat jij kinderen wilt aanreiken.

“Lastig hoor, om iets te bedenken.” “Waar ben ik eigenlijk goed in?” “Hoe beeld je dat nou uit? Rust?” Zo hoorde ik een aantal vragen voorbij komen. Opvallend was hoeveel leerkrachten woorden gingen zoeken in de tijdschriften ipv het uit te beelden en werd wat ze in hun handen hadden deels met tekst uitgedrukt en minder in beeld. Daar is niets mis mee, maar het geeft wel aan hoe lastig het is om iets echt te “ver-beeld-en.” En hoe breng je dit dan op kinderen over?

 

Toen ik even weg liep en terug kwam, zag ik dat er een leerkracht weg was en ik vroeg de anderen waar hij zijn tekening had gelaten. “Die heeft hij weggegooid.” (hoe vaak gebeurt dit niet in je groep!) Toen ik hem vroeg waarom hij dat had gedaan zei hij: “Ik kreeg het niet zoals ik het wilde. Mijn hoofd zit zo vol.” “Dan ga je toch lekker krassen.” “Ja, dat heb ik ook gedaan.” “Wat zou je doen als een kind dit heeft? Mag deze de ruimte hebben om te krassen als zijn hoofd vol zit?” Ja, die ruimte moest er zijn volgens hem. “Mag er überhaupt ruimte zijn voor eigen inbreng?” “Ja, maar niet de hele week.”
Deze vraag heb ik later nog een paar keer gesteld. Alle leerkrachten vonden dat er ook ruimte moest zijn voor eigen inbreng van de kinderen.

“We zouden eigenlijk veel meer met de kunstzinnige kant bezig moeten zijn. Het  is nu nog best vaak iets namaken. Je weet eigenlijk al hoe het er uit komt te zien.” zegt één van de leerkrachten.

“Hoe zorg je dan het die kant opgaat?” Ergens in het gesprek kwam het woord “beschouwen” langs. (ik zat er op te hopen dat deze voorbij zou komen). “Doen jullie dat ook?” “Nee. Eigenlijk niet. Veel te weinig.”

“Het is soms lastig om de vrijheid die je krijgt met expressie te pakken. Dan heb je echt steun aan een voorbeeld of kaders. Vooral de jonge kinderen.” “Maar jonge kinderen hebben daar toch eigenlijk helemaal geen moeite mee?” Die zijn bij uitstek hee open en creatief.” gaf ik als uitdaging. “Ja, dat klopt, maar dat wordt afgeleerd.” “En hoe kan jij dan als leerkracht dit dan terugdraaien? Of zorgen dat dat niet gebeurd?” “Ja, dat is best wel moeilijk.”

 

“Eigenlijk denk ik dat veel kinderen niet goed durven omdat ze bang zijn dat het niet goed is. Het goed-fout systeem zit er nog in. ” zei later op de middag een leerkracht. En is dat dan waar je als leerkracht ook last van hebt?
Nog een aantal uitspraken:
“Wij vinden het belangrijk dat een kind zichzelf laat zien.”
“Het proces is belangrijker dan het product.”
“Ik vind het belangrijk dat kinderen hun emoties en vrijheid vorm kunnen geven. En dromen en wensen.” (Prachtig!!)
“In het atelier komen andere kwaliteiten van kinderen aan bod. Niet alleen cognitief.”
“Het is ook soort ontspanning.” “ja, maar toch ook inspanning.”
“Kinderen komen naar het atelier om bezig te zijn.”

 

En hoe zou een atelier er uit moeten zien/hoe gaat dat bij jullie?

“Uitdagend.”
“Veel verschillende materialen.”
“Materialen waar ze mee werken moeten zichtbaar zijn.”

“Alleen materialen die bij de opdracht horen. Die mogen ze pakken.”
“Wij doen vaak maar één materiaal per opdracht zodat ze die ook goed leren kennen.”
“Opdrachten zonder voorbeelden. Wel informatie. Boeken en foto’s waar ze dan naar kunnen kijken voor inspiratie.”
“Soms hebben we hele vrije opdrachten en soms hele strakke.”

De diversiteit van de resultaten werd ook als belangrijk genoemd. “Iedereen is anders.” Maar word daar dan ook over gesproken? Bespreken jullie het werk met de kinderen? ….. “Nee. Dat kan dan wel in de eindkring als een kind iets wil laten zien.” Ook een leerkracht van een andere school beaamde dat ze te weinig werk bespreken.

 

Wat vind jij belangrijk aan/van beelden werken? “Jezelf laten zien.” riep een leerkracht. In een ander gesprek zei iemand juist weer: “Jezelf laten zien is eng.” En dat is het! Dat bleek ook vanmiddag maar weer. Ik heb er een aantal langs zien lopen die keken, bleven hangen maar niet begonnen. "Nee, ik heb nog geen ideeën. Ik ga nog even rondlopen.” “Nee, ik ben hier niet zo goed in.” “Nee, dit is echt niet mijn ding.”

 “Ik kan echt niet tekenen. De kinderen moeten soms lachen. Dan probeer ik iets te tekenen bij een woord en dan lijkt het nergens op.” Volwassenen zijn net als kinderen onzeker. En als je als leerkracht de overtuiging hebt dat je niet kan tekenen, kan ik me voorstellen dat je niet weet hoe je je leerlingen moet motiveren. Terwijl er met zulke simpele middelen zulke mooie dingen gedaan kunnen worden.

Nog een paar uitspraken die weergeven hoe frustrerend het soms ook kan zijn:

“Pfff, ik krijg niet op papier zoals ik het wil.”

“Er is teveel materiaal om te kiezen.”  (“Oh, ik vind het juist heerlijk dat ik kan kiezen”, komt er uit de andere hoek.

“De opdracht is veel te strak. Ik wil eigenlijk helemaal geen hand tekenen maar iets anders. Eigenlijk ervaar ik nu wat kinderen ook ervaren.” (geweldig!)

 

 

Wat is dit ontzettend leuk. De reacties, het delen, de inzichten die de leerkrachten kregen, de spiegel die ze zichzelf soms voorhielden. De frustratie, de vreugde, de rust, het plezier, het bijna niet kunnen stoppen! En dan al die prachtige resultaten die een stukje van de mens/de leerkracht naar buiten brengen.